Een rondreis op Java en Bali
Een reis dwars door Java en Bali in het droogseizoen van 2017. Opa en Oma gingen op rondreis, een tocht door steden en platteland van Indonesië, een glim(lach) van Indië? De Indische familie is gegaan van Jakarta, Bogor, Bandung, Jogjakarta, Solo, Malang, Kalibaru, Lovina, Ubud, Sanur, en heeft gelogeerd in oude traditionele (puri artha) en vooruitstrevende (puri santika) architectonische hotels in het moderne Indonesië, de dag van vandaag, heden, nader aanstaand. Wij hebben ons hart meegenomen naar exotische plekken van vroeger, hier en nu, en toekomstig: Borobudur, Prambanan, Bromo, Merapi, Paleis van de Sultan, bekende plekken en straten onbekend – onherkenbaar, krioelende stedenlevendigheid en ambitieuze hoogbouwvisies (Bank Negara Indonesia). Het lang geleden verleden, sereen en schitterend, komt niet weer. Het was een weleer voor een hier en nu, en een perspectief van hier en nu voor onze Indische nazaten, een samenkomen van Oost en West. Een lange rechtstreekse vlucht van 14 uur, een ongemakkelijke overnachting in het vliegtuig, nauwelijks vaste slaap, en een aankomst in de vroege ochtend op de vlieghaven van Jakarta. De hoofdstad van het moderne Indonesië is een metropool.
Het was 23 mei 2017. Sinjoh vertelt.
Het was 23 mei 2017. Sinjoh vertelt.
Gallery
JAVA
Jakarta, Java, Indonesia
Aangekomen en geland op vliegveld Soekarno-Hatta op 20 kilometer van de hoofdstad, Opa kent uit zijn jeugd alleen Kemajoran, waar zijn oma Nos vertrok en aankwam van haar internationale reizen. We moesten een behoorlijke afstand lopend afleggen om de standplaats van de tourbus te bereiken, de luchthaven was gigantisch uitgestrekt; onderweg geprobeerd drie keer te pinnen, mislukt, dan maar geen roepia’s in contanten, niet handig, een beetje dom. Na uren met een knorrende maag verkeren in de tropische warmte, het was inmiddels middag en lunchtijd, kwam de tourbus aangereden, behoorlijk overtijd vanwege de Jakartaanse files, kriskras, wanordelijke verkeersdrukte, overvolle wegennet want een eigen wagen en motorfiets waren een teken van rijkdom, welvaart en smog. De tourbus stond voor de vermoeide toeristen dus niet klaar om te vertrekken, een lange wachten, alvast een slecht voorteken voor later, welhaast permanente verkeerswachtrijen staan ons op te wachten. We zaten de eerste dag al de hele ochtend en flink stuk van de namiddag in de veelal stilstaande bus, stilstaan, optrekken, stoppen, stapvoets rijden vanwege verkeersopstoppingen op de rondweg van Jakarta. Dit was onze kennismaking met de metropool, ellenlange rijen benzineautomobielen, benzinemotorfietsen, benzinedampen. Immense hoogbouw, chaotische verkeersfiles, de geboortestad was onherkenbaar, Jakarta Pusat, Jakarta was geen Djakarta en geen Batavia, minder, minder, minder. Er waren sinds de geboorte bijna zeventig jaren voorbijgegaan, geen rustieke laagbouw, geen lommerrijke lanen, geen aloen-aloen, geen stilte, geen rust in geest en lichaam, wel jachten…voortjagende chaos, ontspannen gespannen op weg. De gids vertelde dat onze woonadressen gelegen waren in de duurdere wijken van de hoofdstad, vandaag de dag nog steeds. En Opa’s vader zou een hoge bestuurlijke functionaris van de Onafhankelijke Staat Indonesia zijn geweest, gelet toentertijd op zijn functie bij het Hoge Commissariaat en opleiding in Yogjakarta, de eerste hoofdstad van vrij Indonesia Merdeka. Na de soevereiniteit was sterke behoefte aan bestuurlijke kennis en ervaring in de regering van Soekarno, maar orang toea kozen voor onderwijs in Europa mede op advies van het hoofd Hoge Commissariaat. Het leven volgt zijn eigen levensweg en heeft zijn eigen wendingen, terwijl jezelf levensplannen aan het maken bent, een mens weet niet waarom bepaalde dingen gebeuren en andere niet. Een ander leven. De vader van de vader van Opa had gewild dat zijn zoon in Indonesië was gebleven. Ergo: kiezen voor een ander levenspad. De gids had graag het Nationaal Museum in de namiddag willen bezoeken maar we kwamen pas tegen de avond aan, onverrichte zaken doorgereden naar ons verblijf Millennium Sirih, want we moesten op tijd zijn voor het welkomstdinner in Oud-Batavia. In Kota Tua, het koloniaal Batavia Café aan het voormalig stadhuisplein van Batavia, nu geheten Fatahillah-plein. Batavia Café was een luxe eetcafé in de hogere toeristenprijsklasse en gesitueerd in een fraai klassiek gebouw uit begin 18de eeuw dat een Nederlands koloniale sfeer uitstraalt.
Binnen in oudhollandse stijl een smaakvolle inrichting: zware koloniaal ameublement, opvallend raamwerk, enigst plankenvloeren, exclusieve deuren, stoelen, en tafels, en een brede trap naar ‘de Grand Salon’ waren in donkerbruin hout. Er hingen veel kroonluchters en schilderijen en foto’s met beroemdheden aan de muur. Koloniale afbeeldingen, van weleer, Nederlands-Indiё. We zaten in de Grand Salon aan een ronde eettafel met 10 personen: 2 Belgische echtparen, 2 Nederlandse echtparen, en 1 half-Indo Belgisch echtpaar. Eén vrouw kwam oorspronkelijk van de Banda-eilanden en was een dochter van inlandse dorpsstamhoofd, dus van inlandse adel; de echtgenote van het ander Hollands echtpaar was lerares Engels, een non-stop spraakwaterval, een aardige flapuit, en haar gepensioneerde echtgenoot was een ingenieur met eigen zaak, een ondernemer, afgestudeerd in Eindhoven samen met een Indisch vriendje. Hij kon vertellen dat zijn koloniale ouders huisbedienden in hun herenhuis hadden in ’s-Gravenhage, evenzo orang toea van Opa in Batavia; we leken 2 oud-kolonialen, oud en grijs, 2 oeroude bomen met dikke stevige wortels. En dan 4 rare Belgen die geen extra bijdrage wilden betalen en hun koffers zelf hebben gedragen naar en van hun hotelkamer, aanhoudend in contramine. Eén liep elke dag met blonde rastavlechten rond in typische kleding, apert apart - een bekijks voor de inheemse bevolking. Over de 2 half-Indo Belgen zullen we maar niet uitweiden. Opmerkelijk in de groep was het stel ondernemers met een eigen zaak en een band met Indiё - particulir sadjah van weleer. De Indonesische gerechten werden opgediend op een draaiplateau om uit te kiezen naar elk wat willens, smakelijk maar te weinig voor tien, tidak tjoekoep, enak, selamat makan. Het was gezellig en plezierig druk tijdens de stadswandeling door Kota Tua, veel Indonesiërs, oud en jong, mannen, vrouwen, kinderen genoten in de late avond van de oudste wijk met historische gebouwen en koloniale huizen van vroeger. Holland Bakery. De volgende morgen in vogelvlucht een rondrit: Residentieel Paleis, Nationaal Monument ‘Monas’, Kathedraal en daartegenover Masjid Istiqlal, de derde grootste Moskee in de wereld, en de bekende wijken Senen, Glodok, Pasar Baroe uit Opa’s jeugd waren niet meer vertrouwd. Onherkenbaar bekend. Kort een bezoek aan het Nationaal Museum met de witte olifant als symbool van macht, intelligentie en betrouwbaarheid, en vervolgens Sunda Kelapa, de oudste haven van Indonesië uit 1572 met zijn houten schoeners, kleurrijk – rood, wit.
Bogor (Buitenzorg)
De aankomst in Bogor was evenzeer van een chaotische drukte, statische stilstand en stapvoets rijden richting Botanische Tuinen. De wandeling door de tuinen rond het presidentieel paleis ‘Buitenzorg’ was adembenemend, de 500-jarige bomen met stevige oerwortels, onverwoestbaar door de eeuwen heen, exotische wereldplanten en kleurrijke bloemen in vijvers, in kleurige gewaden picknickkende Moslimvrouwen en nieuwsgierig spelende kinderen, een Javaanse huwelijksceremonie rond geluksbomen, pula bandak, maar ook hier in de koninklijke plantentuinen was geen gevoelsherkenning van vroeger, de verboden jachttaferelen op goudvissen in de paleisvijvers? en waar zijn vriendjes Adrie, Harry, Max en oom Willy gebleven? Wel een drammer van een verkoper die 10 ansichtkaarten voor 1 miljoen roepia wilde verkopen voor zijn bordje rijst, volgens zeggen: hongerstillen peroet nassi? De goed geklede en verzorgde moderne brandal. Hard selling in the East, een westerse verkooptechniek tot welhaast binnen de tourbus, prijselasticiteit, prijsinflatie per voetstap, onevenwichtige relatie van vraag en verkoopprijs. Nog genoeglijk geluncht in een vriendelijk wegrestaurantje met een toko senang - een voorraadje ondé-ondé voor onderweg. Heel uitzonderlijk vers en verrassend lekker. Oma begon last van haar darmen te krijgen, spontaan.
Bandung
Het Parijs van het Oosten, de derde grote stad van Java. We reden naar de Ciater hooglanden met imposante vergezichten, de inlandse theepluksters aan de noeste arbeid, en een koloniaal plantagewoning en aangrenzende waroeng voor verkoop van koekjes, snoep, drankjes, enzovoort van een Javaanse familie, oma, moeder, vader en kinderen, daarna een korte plantagewandeling. Een lokaal theefabriekje van heel vroeger om een kopje Javaanse thee te drinken en te genieten van koele klimaat en frisgroene platteland en theeplantages – een eindeloos gezichtsveld. Hierna de stad Bandung voor de nostalgische sfeer van art-deco gebouwen en oude koloniale lanen, sightseeing, de ware toeristen die zich gezapig laten rondrijden, de tevreden ouderlingen, orang toea. In de namiddag een voorstelling Angklung Pak Udjo bijgewoond met kinderen van alle leeftijden, geloven en achtergronden uit alle windstreken van Indonesië, opgeleid in traditionele muziek, instrumenten, toneel, dans en spreken in het openbaar. Zo verfrissende voorstelling om nooit te vergeten, zeer betrokken enthousiaste jongelui, anak laki en anak perempoean in traditionele dracht, professioneel. De bomvolle straten oversteken bleef een levensgevaarlijk avontuur, voorbijsnellend verkeer van slordig verplaatsende wagens en kriskras voort karrende motorfietsen met een bestuurder, voorop een kind en achterop een echtgenote, zonder veiligheidshelmen. En toch steeds zonder kleerscheuren kunnen oversteken, geen ongelukken, geen bombarie, geen misbaar. Steevast: mannen die tevoorschijn kwamen uit het niets om veilig de overtocht van voetgangers over de tjokvolle straat mogelijk te maken, de mannen hielden het razende verkeer tegen, de gedisciplineerde bestuurders stopten iedere keer netjes zonder getier met orde en obediëntie. Zebrapaden? In de avond de populaire supermarkt Lottemart Solo Baru met een heel ruim assortiment bezocht - het was afgeladen met mensen in de winkelgangen, stampvol, dus stapvoets lopen. Een aardige verkoopster, die nieuwsgierig vragen stelde over de combinatie blank en bruin, hielp meezoeken naar de juiste minyak kajuputih voor de prijs van 49900 roepiah voor het thuisfront. Nog extra gepind voor de treinreis van morgen. Een overnachting in Apart Santika. Hypermodern. Grandioos. Apart. In de zeer vroege ochtend een snel ontbijt onder muzikale begeleiding van 2 muzikanten in plaatselijk klederdracht en om klokslag zes uur vertrokken. Een terugkerend ritueel: om 5 uur ’s morgens opstaan bij het eerste ochtendgloren en stipt om 6 uur vertrekken naar de volgende bestemming. Drie wekenlang met gelukkig in het verschiet een week rust aan het strand van Bali - een hernieuwde kennismaking? Bali: een verrassing na 10 jaar, barstensvol, boordevol, propvol, overvol, vol(land)?
Yogyakarta
In de vroege ochtend met busjes door de gigantische verkeersdrukte naar het treinstation van Bandung, een lange wachttijd op zitbankjes, sinjoh herkende de Bandoengs stationsomgeving in geheel niet, vroeger was echt verleden tijd, onherkenbaar in de grijze hersencellen. Een treinreis van Bandung naar Yogyakarta, Jogjakarta, Yogya, vroeger Djokja genoemd, de studiestad van sinjoh’s vader, de culturele hoofdstad van Java, de eerste hoofdstad van de ‘Republik Indonesia’ en de 1ste universiteit Gadjah Mada. De vader van sinjoh is op zijn 16de in de kost bij een Hollandse onderwijzersfamilie voor zijn klassieke opleiding AMS-A met Latijn als hoofdvak en lievelingsvak Filosofie. Hij was geïntrigeerd door de vraag waarom een stoel een stoel was/is? Door de 2de wereldoorlog heeft hij zijn notarisstudie moeten afbreken voor een verblijf in Japanse interneringskampen op Java, Maleisiё en Japan. De kopermijnen van Hitachi mon amour. Oom Hannie, zijn jongere broer heeft de resten van de atoombom op Nagasaki op afstand mogen aanschouwen op zijn treinreis naar de vrijheid. De treinreis dwars door Java werd voor sinjoh een onvergetelijke verledentijdtrip van 7 uur: bandung, bantasirmalaya, ciamis, banjar, ciacap, kroya, gombang, karanganyar, kebumen, kutoarjo, watera, djokja. Sinjoh genoot op treinafstand van de sensationele panorama uit zijn jeugd: de vruchtbare rijstvelden ‘sawahs met orang tani’ en karbouwen, de groene landschappen ‘pemandangan’ met smalle landweggetjes en voortsjokkende grobaks (2-wielige karren), de kleine dorpjes ‘dessa oedik’ en op de verre achtergrond de meest actieve vulkaan Merapi. Puri (tempel). Bij aankomst in Puri Artha ontvangen in een Djokjaans kunstzinnige omgeving met kopjes koffie toebroek met Javaanse lekkernijen en een muzikale entourage van muzikanten en danseressen in traditionele kostuum. De overnachtingsomgeving is onbeschrijfelijk artistiek: een klassieke Javaanse leef- en woonarchitectuur gecombineerd met een vleugje modernisme.
’s Avonds naar het Ramayana theater met vooraf een dinnershow, een sterk vereuropees gastronomie omlijst op het podium door monotone zang van een Javaanse vrouw en gamelaninstrumenten spelende muzikanten in traditionele kledij. Het hindoeïstisch Ramayana is een adembenemend epos opgevoerd in een indrukwekkende openlucht theatercomplex. Een dansvoorstelling over prins Rama, de echtgenote Sinta die ontvoerd werd door demoon Rahwana, en Hanuman, de aanvoerder van het apenleger. Het geheel werd ondersteund door een gamelanorkest in een pendopo en een krachtige zangpartij, langzaam, afgewisseld met schrille tonen en levendige ritmes, de gamelan geluiden hebben de componisten Eric Satie en Claude Debussy in Parijs in vervoering gebracht. Elk onderdeel van de voorstelling werd ingeleid door een gesproken woord van een bevallige Javaanse vrouw in traditioneel klederdracht. De 4 onderdelen waren: de ontvoering van Sinta, Annoman en zijn missie naar Alengka, de dood van Rahwana, en het gelukkig weerzien van Sinta en Rama - een beeldend cultureel schouwspel. Het spektakel werd voornamelijk door Japanse toeristen bijgewoond met hun gebruikelijke lichtflits fotoapparaten, bliksemflits, flitslicht, lichtschijnselen op het podium.
De volgende ochtend een bezoek aan de wereldberoemde Borobudur, in 80 jaar gebouwd in de 8ste en 9de eeuw zonder dak, zonder binnenruimte en van de 4 ingangen de hoofdingang aan de oostzijde, een eeuwenoud tempelcomplex met meer dan 500 Boeddhabeelden. De Boeddhistische bedevaartsoord ligt in een vallei tussen de vulkanen Merapi en Merbabu, een vruchtbare groene streek op Midden-Java. Sinjoh herinnert zich even niet of we de bovenste terras, het Nirwana, klauterend hebben bereikt, er waren te veel hoge traptreden. De grote stoepa met 9 terrassen, het symbool van het Nirvana, een weergave van de kosmos. De onderste 6 zijn vierkant met het levensverhaal van Boeddha op de reliëfs, de bovenste 3 rond, een fikse trappenklimpartij tot de top van meer dan 30 meter met muurbeschilderingen over het leven van Boeddha, reliëfs versiering met spirituele wezens, en uiteenlopende divergenties van vorige levens van Boeddha (prins Siddhartha Gautama). Rond de grote centrale stoepa zijn 72 kleinere klokvormige stoepa’s met in de holte een Boeddhabeeld. Het symbolische handgebaar (mudra) van de hand geeft aan welke Boeddha in lotus zit, groet, gebed, verering, meditatie, zegening, geruststelling, verlichting, enzovoorts. Helaas onderweg vergeten de geluk boeddha te bolle aaien, dus geen eeuwig geluk. Op elke terras zaten pelgrims, op uiterlijk beoordeeld voornamelijk uit Japan, te mediteren. Borobudur, Candi Pawon, Candi Mendut, de 3 tempels op 1 rechte lijn, Brahma.
Op de 3de dag een spectaculaire fietstocht met de bedjak ontspannen achteroverleunend door het centrum van de stad met een rijk historisch verleden, het oudste hotel, de oudste markt, de bekendste winkelstraat Jalan Malioboro. Heerlijke kleuren en geuren stadsbeleving richting de kraton, een leuke attractie voor de inheemse stadbewoners zo’n kleurrijke stoet fietstaxi’s met buitenlandse toeristen en pedaal trappende bestuurders achter elkaar. Daarna een bezoek aan de Kraton, het koninklijk paleis van de sultan is een bezienswaardig wedervaren. Overal in het paleis de hovelingen van de sultan in een batik sarong, zwart jasje, en batik hoofddoek. Overal, de bewakers beschermen de verboden toegang tot privé vertrekken van het paleis en de vorstelijke sultan. De wachters. Vrij toegankelijk waren het fraaie paviljoen en de koninklijke binnenplaats: het spirituele centrum van de kraton. Een rondleiding met details over kuisheidsgordels, gouden sieraden en heilige krissen van zwaar zilver, officiële symbolische verklaringen en handschriften, de onafhankelijkheidsverklaring van Soekarno en een statiefoto van de soesoehoenan van Solo: ‘Sultan Henk’ omdat hij in Leiden heeft gestudeerd. Bij zijn troonbestijging: ‘Al heb ik een uitgesproken Nederlandse opleiding gehad, toch ben ik en blijf ik in de allereerste plaats Javaan.’ Heilig, voor de magische koetsen van de sultans een eigen museum.
’s Middags een bezoek aan het grootste hindoeïstische tempelcomplex Prambanan van circa 850 na Christus gebouwd door een Shivaïtische koning uit de 2de Mataram dynastie en in 1893 uitgegraven en is gelegen net buiten de stad in Centraal-Java. De drie hoofdtempels zijn geweid aan de hindoegoden Shiva (midden), Vishnu (noorden) en Brahma (zuiden). Daartegenover de drie kleinere Candi: Nandi, Angsa, Garoeda. De as van een overleden koning werd in een kist onder de tempel begraven, de overledene was een reïncarnatie van een god. Prambanan is een werelderfgoed met de boom des levens. Een zweterige wandeling in de tropische hitte van tempel naar tempel, veel binnenlandse en buitenlandse toeristen. Slechts 1 tempel (Vishnu, de oppergod) van binnen bezocht, deels, een onafgemaakte bezichtiging, opeengepakt in kleine ruimtes. Snikheet. Krap. Bedompt. Smal. Een gevaarlijke smalle trap met smalle treden omhoog. Een zware en vermoeiende voettocht in transpiratie des aanschijns. De echte toeristen hebben de tocht der 3 hoofdtempels doorlopen.
Vervolgens een rit naar Surakarta met een verloren besef van tijd bij aankomst in de late namiddag: de stad Solo.
Vervolgens een rit naar Surakarta met een verloren besef van tijd bij aankomst in de late namiddag: de stad Solo.
Surakarta
Solo, zo wordt de stad ook genoemd, de spirit van Java, de stad die nooit slaapt, de stad van batik (Kota Batik), gelegen aan de langste rivier Bengawan Solo (548 kilometer). De vorstenstad waar de zevende president Joko Widodo in 1961 is geboren. De sultans van Solo waren altijd pro-Nederland geweest, ook tijdens de onafhankelijkheidsoorlog en verloren daardoor hun speciale status, macht en privileges.
We logeerden in hypermodern Solo Baru aan de Jalan Ir. Soekarno. Een smaakvol ruime slaapkamer en een moderne badkamer met vanuit de badkuip zicht op de piekfijne kamar tidoer en omgekeerd, een schitterend effect zo’n doorzichtige tussenraam van glasplaat. Onvoorstelbaar. Koningin Juliana en prins Bernard hebben in Sahid Kusuna Prince Hotel in het historische centrum van Solo verbleven in de begin jaren zeventig.
De oudste culturele stad: Kraton Hadiningrat met een fraai museum op het paleisplein en de moskee Mesjid Agung aan de westzijde van de noordelijke aloen-
aloen, en de zuiderpoort voor de begrafenisstoet van de sultan. Ook bezienswaardig de Solo dansen en de Wajang spelen met gamelanmuziek.
‘s-Avonds nog een bezoek gebracht via een intern sluipwegje vanwege de Javaanse tropische regenbuien naar een hypermoderne overdekte winkelgalerij, dure luxe winkelshops en supermarkten met luxeartikelen. Een voorraad frisdrankjes voor onderweg, morgen.
’s Ochtends vroeg vertrokken van Centraal-Java naar Oost-Java: de stad Malang, de geboortestad van de jongere broer van sinjoh’s vader.
We logeerden in hypermodern Solo Baru aan de Jalan Ir. Soekarno. Een smaakvol ruime slaapkamer en een moderne badkamer met vanuit de badkuip zicht op de piekfijne kamar tidoer en omgekeerd, een schitterend effect zo’n doorzichtige tussenraam van glasplaat. Onvoorstelbaar. Koningin Juliana en prins Bernard hebben in Sahid Kusuna Prince Hotel in het historische centrum van Solo verbleven in de begin jaren zeventig.
De oudste culturele stad: Kraton Hadiningrat met een fraai museum op het paleisplein en de moskee Mesjid Agung aan de westzijde van de noordelijke aloen-
aloen, en de zuiderpoort voor de begrafenisstoet van de sultan. Ook bezienswaardig de Solo dansen en de Wajang spelen met gamelanmuziek.
‘s-Avonds nog een bezoek gebracht via een intern sluipwegje vanwege de Javaanse tropische regenbuien naar een hypermoderne overdekte winkelgalerij, dure luxe winkelshops en supermarkten met luxeartikelen. Een voorraad frisdrankjes voor onderweg, morgen.
’s Ochtends vroeg vertrokken van Centraal-Java naar Oost-Java: de stad Malang, de geboortestad van de jongere broer van sinjoh’s vader.
Malang
Een rit over smaller en eenvoudiger wegen, tussenstops, dwars door lokale dorpjes, velden, bergketens, rijstterrassen naar Malang. Het centrum van het hoger onderwijs waar veel studenten uit andere eilanden komen studeren. Blijkbaar heeft ook de latere Mata Hari eind 1800 in deze stad gewoond. Het traditionele landschap van Oost-Java kwam opa meer bekend voor - van toentertijd uit zijn kindertijd – de prille jeugdjaren in geboorteland. De lokale bevolking, de dorpsmensen, de huizen, de straten, de rivieren, de leefomgeving, de sfeer van oudsher. De slordige verkeersdrukte bleef, minder en toch massaal wanordelijk, de groei van automobielen en motorfietsen was in dit gebied ook een teken van economische welvaart.
We verbleven 2 nachten in Malang, de geboorteplaats van de jongere broer van de vader van opa, oom Hannie. De jongeman die aan de beruchte Birma spoorweg dwangarbeid onder erbarmelijke omstandigheden had moeten verrichten en daarna met de transportboot Maru 1 van Singapore (2-4-1943) naar Moji (24-4-1943), onstuimige zee, veel zieken en sterfgevallen aan boord. Oom Hannie evenals de zieken moesten ploeteren, mishandeling ondergaan, net voldoende voeding om te leven, in de Sumitomo zwavelzuur-, koper- en aluminiumfabriek op het eiland Shikoku in de baai van Nagasaki. Het krijgsgevangenkamp met kampcommandant kapitein Murakami kreeg in de loop der jaren andere kampnamen en sinds 13-04-1945: kamp Hiroshima 2B. Op 9 augustus 1945 was oom Hannie ooggetuige van de atoombomexplosie op Hiroshima en zijn bevrijding via kamp Osaka 14B vond plaats op 10-09-1945. Hij was de jongeman met negens op zijn eindcijferlijst AMS-B, wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie. Zijn vader Pie had graag gewild dat hij zou studeren voor Doktor Djawa aan de STOVIA te Batavia om in Nederland een volwaardige arts te worden. Het Zenboeddhisme zegt dat een mens moet leven in het hier en nu, leven in het moment want het is zoals het is. De vernietigende kracht, de vernietiging, de harmonie, de verlichting, de puurheid, de vrede, te vroeg heengegaan, jong.
Het Parijs van Oost-Java: Malang heeft een koele zacht klimaat en is hooggelegen tussen 2 bergmassieven, en straalt een Hollands koloniaal sfeer. Een omgeving van koloniale woningen en plantages, koffie, thee, rubber, suiker etc. We hebben gewandeld langs koloniale woningen met art deco architectuur op het voetpad van de Idjen Boulevard met 2 rijbanen en een brede middenstrook vol struiken, planten en bloemen. Aan beide zijde van de boulevard een breed betegeld wandelpad en rijen reusachtige palmbomen met verspreid typische Hollandse brievenbussen. We hadden een stadswandeling gemaakt in het koloniaal centrum langs oude imposante gebouwen: een rijke Nederlandse geschiedenis. Jan Pieterszoon Coenplein. Het Gemeentehuis. Het Gouvernementsgebouw. Het vierkante stadsplein Alun Alun is het centrum van Malang met de Grote Moskee Masjid Agung Jami en symbolisch in de schaduw van de moskee de Protestantse Kerk Gereja Immanuel. Verderop noordelijk op loopafstand de Katholieke Kerk Heilig Hart. Moslims, Protestanten, Katholieken, Hindoes, Boeddhisten, et cetera wonen en leven vreedzaam naast elkaar. Het kan. Subliem. Tegenover de Kathedraal kon worden genoten van Hollandse kroketten en oudhollandse snoep bij de overbekende restaurant Toko Oen uit 1930.
In de middag geslenterd aan de Brantas Rivier (lees de trilogie van Alfred Birney) op de bloemenmarkt Pasar Bunga en op de vogeltjesmarkt Pasar Burung met zijn kleurrijke en speciale vogelsoorten. Apen monjet-monjet. Geiten kambing-kambing. Vissen ikan-ikan. Honden, katten, eekhoorns enzovoorts in veel te kleine kandangs, sommige dieren zelfs in krandjangs, een Partij voor de Dieren zou voor de belangen van de dieren politiek correct kunnen opkomen. En Oma wandelt over het bruggetje van de Brantas met de ogen van een flitsfotograaf: een flitsend fotoapparaat geflankeerd door een Belgisch echtpaar, 2 scheikundigen afgestudeerd aan de Universiteit van Leuven.
De volgende morgen naar de vulkaan Bromo. ’s-Nachts een spannende hobbelige autotrip met wegdekgaten op verwaarloosde wegen, kronkelig, nachtelijk volgestouwd in een krap nachtbusje, acuut slapeloosheid tot aan Bromo National Park. Kopje koffie en Hollands broodje van Holland Bakery, en vervolgens overgestapt in Land Rovers, achter elkaar naar de top van Penanjakan-berg over zeer smalle bergweggetjes. Immense gaten in het wegdek, sinds het overlijden van president Soeharto, ondanks zijn wettelijke toezegging, is de infrastructuur verwaarloosd wat slecht is voor het toerisme van het land. Te voet in het pikkedonker uitglijdend over modderige en rotsblokkige paadjes is de top lopend niet bereikt en dus geen zonsopgang onder een rokerige sterrenhemel aanschouwd. Bij gebrek aan geoutilleerde wandelschoenen struikelend en vallend voortijdig teruggekeerd naar de jeep, een Land Rover, opa kon nog een ongemakkelijk tukje doen na de nachtelijke helse wagenrit zonder slaap, doodvermoeid, en de vulkaan Bromo moest nog worden beklommen? Het werd lichter, de eerste zonlichtstralen, te voet of te paard naar de kraterrand van de vulkaan? De zestig plussers hadden geen puf meer, de vulkaan Bromo in de ochtend mist bleef op distantie. Een wonderbaarlijke verre verre verre afstand - een magnifieke wereldwonder Bromo met zijn honderden traptreden naar de top. Een wonderschone donkerzwart lava-landschap, een eindeloze vlakte met jeeps, paarden, toeristen.
Vaarwel Malang de groene stad van Oost-Java. Vaarwel Bromo, de vulkaan. Verder reizen naar Kalibaru. Het plantagestadje Kalibaru.
We verbleven 2 nachten in Malang, de geboorteplaats van de jongere broer van de vader van opa, oom Hannie. De jongeman die aan de beruchte Birma spoorweg dwangarbeid onder erbarmelijke omstandigheden had moeten verrichten en daarna met de transportboot Maru 1 van Singapore (2-4-1943) naar Moji (24-4-1943), onstuimige zee, veel zieken en sterfgevallen aan boord. Oom Hannie evenals de zieken moesten ploeteren, mishandeling ondergaan, net voldoende voeding om te leven, in de Sumitomo zwavelzuur-, koper- en aluminiumfabriek op het eiland Shikoku in de baai van Nagasaki. Het krijgsgevangenkamp met kampcommandant kapitein Murakami kreeg in de loop der jaren andere kampnamen en sinds 13-04-1945: kamp Hiroshima 2B. Op 9 augustus 1945 was oom Hannie ooggetuige van de atoombomexplosie op Hiroshima en zijn bevrijding via kamp Osaka 14B vond plaats op 10-09-1945. Hij was de jongeman met negens op zijn eindcijferlijst AMS-B, wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie. Zijn vader Pie had graag gewild dat hij zou studeren voor Doktor Djawa aan de STOVIA te Batavia om in Nederland een volwaardige arts te worden. Het Zenboeddhisme zegt dat een mens moet leven in het hier en nu, leven in het moment want het is zoals het is. De vernietigende kracht, de vernietiging, de harmonie, de verlichting, de puurheid, de vrede, te vroeg heengegaan, jong.
Het Parijs van Oost-Java: Malang heeft een koele zacht klimaat en is hooggelegen tussen 2 bergmassieven, en straalt een Hollands koloniaal sfeer. Een omgeving van koloniale woningen en plantages, koffie, thee, rubber, suiker etc. We hebben gewandeld langs koloniale woningen met art deco architectuur op het voetpad van de Idjen Boulevard met 2 rijbanen en een brede middenstrook vol struiken, planten en bloemen. Aan beide zijde van de boulevard een breed betegeld wandelpad en rijen reusachtige palmbomen met verspreid typische Hollandse brievenbussen. We hadden een stadswandeling gemaakt in het koloniaal centrum langs oude imposante gebouwen: een rijke Nederlandse geschiedenis. Jan Pieterszoon Coenplein. Het Gemeentehuis. Het Gouvernementsgebouw. Het vierkante stadsplein Alun Alun is het centrum van Malang met de Grote Moskee Masjid Agung Jami en symbolisch in de schaduw van de moskee de Protestantse Kerk Gereja Immanuel. Verderop noordelijk op loopafstand de Katholieke Kerk Heilig Hart. Moslims, Protestanten, Katholieken, Hindoes, Boeddhisten, et cetera wonen en leven vreedzaam naast elkaar. Het kan. Subliem. Tegenover de Kathedraal kon worden genoten van Hollandse kroketten en oudhollandse snoep bij de overbekende restaurant Toko Oen uit 1930.
In de middag geslenterd aan de Brantas Rivier (lees de trilogie van Alfred Birney) op de bloemenmarkt Pasar Bunga en op de vogeltjesmarkt Pasar Burung met zijn kleurrijke en speciale vogelsoorten. Apen monjet-monjet. Geiten kambing-kambing. Vissen ikan-ikan. Honden, katten, eekhoorns enzovoorts in veel te kleine kandangs, sommige dieren zelfs in krandjangs, een Partij voor de Dieren zou voor de belangen van de dieren politiek correct kunnen opkomen. En Oma wandelt over het bruggetje van de Brantas met de ogen van een flitsfotograaf: een flitsend fotoapparaat geflankeerd door een Belgisch echtpaar, 2 scheikundigen afgestudeerd aan de Universiteit van Leuven.
De volgende morgen naar de vulkaan Bromo. ’s-Nachts een spannende hobbelige autotrip met wegdekgaten op verwaarloosde wegen, kronkelig, nachtelijk volgestouwd in een krap nachtbusje, acuut slapeloosheid tot aan Bromo National Park. Kopje koffie en Hollands broodje van Holland Bakery, en vervolgens overgestapt in Land Rovers, achter elkaar naar de top van Penanjakan-berg over zeer smalle bergweggetjes. Immense gaten in het wegdek, sinds het overlijden van president Soeharto, ondanks zijn wettelijke toezegging, is de infrastructuur verwaarloosd wat slecht is voor het toerisme van het land. Te voet in het pikkedonker uitglijdend over modderige en rotsblokkige paadjes is de top lopend niet bereikt en dus geen zonsopgang onder een rokerige sterrenhemel aanschouwd. Bij gebrek aan geoutilleerde wandelschoenen struikelend en vallend voortijdig teruggekeerd naar de jeep, een Land Rover, opa kon nog een ongemakkelijk tukje doen na de nachtelijke helse wagenrit zonder slaap, doodvermoeid, en de vulkaan Bromo moest nog worden beklommen? Het werd lichter, de eerste zonlichtstralen, te voet of te paard naar de kraterrand van de vulkaan? De zestig plussers hadden geen puf meer, de vulkaan Bromo in de ochtend mist bleef op distantie. Een wonderbaarlijke verre verre verre afstand - een magnifieke wereldwonder Bromo met zijn honderden traptreden naar de top. Een wonderschone donkerzwart lava-landschap, een eindeloze vlakte met jeeps, paarden, toeristen.
Vaarwel Malang de groene stad van Oost-Java. Vaarwel Bromo, de vulkaan. Verder reizen naar Kalibaru. Het plantagestadje Kalibaru.
Kalibaru
We kwamen in de middag aan in Kalibaru, een klein landelijk plaatsje bekend om de plantages uit de koloniale tijd. We werden ontvangen door de eigenaresse van de plantage Kebun Besar, Ibu Harnik die ons vertelt over de plantagegeschiedenis, kruidentuin, rijstvelden, gewassen, palmbomen, zeldzame planten en bloemen. Daarna een leerzame wandeltocht op de koloniale plantage waar allerlei soorten bloemen, rijst, cacao, koffie, vanille, kaneel, peper enzovoorts worden verbouwd, klimmen, zien en ruiken. Bij terugkeer van de rondleiding wat lekkers en vervolgens een optreden van weeskinderen met traditionele zang, dans en muziek. Indonesië en Indië kennen vele plekken voor opvang en steun aan ouderloze en arme kinderen. Als aandenken nog speciale koffie Kopi Robusta gekocht voor thuis. Een overnachting in een bungalowtje Margo Utomo. Opa realiseerde zich aan het tafelen dat geen enkel keer is gezwommen in de (overdekte) eersterangs zwembaden van de hotels, jammer, wel veelvuldig tijdens de warme tropendagen liters frisdrankjes gedronken uit minibars. Radler Bintang.
Ketapang
De volgende morgen na het ontbijt van Kalibaru doorgereden naar Ketapang voor de lokale ferry naar Gilimanuk op Bali, het eiland van de goden. De Hindoe goden. Een aangename en ontspannen boottochtje, zo voorbij, voortijdig te snel. De overtocht vanuit de Haven Ketapang (Banyuwangi) duurt zo’n 45-60 minuten, alhoewel bekend in Indonesië dat boottochten een slechte reputatie hadden. Toch, het oversteken van de zeestraat, de Straat van Bali, met de veerboot, achteraf in de krant: scheepsramp 2016, verraderlijke stromingen, een veerboot op de rotsen, gezonken en opvarenden vermist. Alternatieve transportfaciliteiten: de trein, de bus, het vliegtuig en niettemin wordt gezegd en geschreven een meer authentieke ervaring met de ferry. Wij stapten op de veerboot naar Gilimanuk.
BALI
Gilimanuk
Het is niet zo’n bijzonder aantrekkelijk havenstadje, wel een mooie authentieke stadspoort, de toegang tot Gilimanuk. Er was geen haast, we moesten op Bali geen bezoekjes meer afleggen aan bezienswaardigheden: geen dorps- en boerenleven, geen Barong-, Kris- of Kecak Apendans, geen gigitwatervallen. Geen bezoek aan beroemde Balinese tempels: Pura Besakih, Uluwatu, Taman Ayan, Ulun Danu, Tirta Empul, Tanah Lot. Na de lange ritten op Java een weekje strandplezier, ontspannen, het was immers ons 2de bezoek aan Bali (2006). Tijdens de ritten werd door de gids, de reizigers, de Javaanse chauffeur en zijn bijrijder ‘hati hati’ vrolijk gezongen; Indonesische liedjes, Nederlandse liedjes, terang bulan, kasian si patakoan, soerabaja, in die hoge klapperboom, berend botje ging uit varen. Al zingend zijn we van bestemming naar bestemming gereden, te midden van een aangenaam gezelschap. Vaarwel Java, we gaan nu verder in Bali: op weg naar de stad Lovina.
Lovina, Noord Bali
We zijn op weg van de havenplaats Gilimanuk naar Lovina met een lange kuststrook in het noorden van Bali, een rustig gebied met vulkaanstranden, grijs-zwart vulkaanzand. Een dolfijnentocht met een lokale vissersboot hebben we overgeslagen omdat we veel te vroeg moesten opstaan om de opgaande zon te kunnen meemaken. Naar een rif varen in het donker om salto springende dolfijnen te zien, prachtige intelligente dieren, nog 36 soorten in de wereld. Het schijnt een unieke ervaring te zijn om te bekijken, de kapriolen van speelse dolfijnen, met velen, zijn in het dolfinarium van Harderwijk reeds beleefd. Een verplichte stop bij de GigGit waterval in de buurt van Singaraja. We hebben de hoogste waterval van Bali in een tropisch regenwoud al eerder gezien, wel koffiegedronken samen met de gids en een reisgenote in een warung ketjil, een sterke kopje koffie om wakker te worden. Vervolgens naar een markt voor specerijen, groente en fruit in Bedugul. Nederlandse toeristen die op het laatste moment kleurige parapluutjes en houten souvenirbeeldjes moesten kopen, snel snel snel, door de markt schuimen voor last minute koopjes. Er waren Japanse toeristen op de pasar die zichtbaar lol hadden om met oudere chagrijnige verkoopsters te onderhandelen en inheems fruit te kopen ver onder de marktprijs. Opa weet niet meer wat voor vruchten, salak, manggistan, jambu, voor onderweg werden gekocht, waarschijnlijk van alles wat, maar relatief duur vanwege de strapatsen van de olijke Japanners bij de stalletjes op de markt, mata sipiet uit het land van de rijzende zon. We zagen tijdens de rit ook veel loslopende, springerige en nieuwsgierige apen aan de kant van de weg klaar om gefotografeerd te worden, wie van de 2 was nieuwsgieriger, de toerist of de aap, of beide? Een fotostop. Er was enige commotie bij 4 Belgen over een bezoek aan Monkey Forest (het Apenbos Ubud), inclusief of niet? De lunch, zelfbediening, werd in restopemuteran aan zee genuttigd, een idyllische en fris opgezette gelegenheid met vriendelijk personeel waar we 10 jaar geleden ook waren geweest, uitzicht op zee, strand en smaakvol ingerichte tuinen. Op het einde van de middag aangekomen in Puri Saron Beach waar we een superior villa kregen toegewezen. Eigen privé tuin, privé zwembad, een stijlvol slaapvertrek en zitkamer, een ruime badkamer. Een aparte douche, buiten. Luxe. Een speciale attentie van de gids voor 1 overnachting. Op naar Ubud, een stad voor kunstenaars.
Ubud, Midden Bali
De volgende ochtend, na een continental breakfast, toast, spiegelei, spek, worstjes, vers fruit, sapjes, melk, koffie werd het laatste deel van de reis voortgezet naar kunstenaarsstadje Ubud, het dorpje nu is drukker dan 10 jaar geleden, en daarna in 1 ruk door naar de toeristische strandplaats Sanur ten zuidoosten van Bali. We begonnen in Ubud met een stevige stadswandeling door de hoofdstraat met ateliers en art shops met schilderkunst en zilversmeden, en deels doorheen de Ubud Markt met jurken, sarongs, houtsnijwerk, langs het Museum en Paleis Puri Saren Agung. We liepen richting de bekende Café Lotus aan de Jl. Raya Ubud voor een lunch, babi wordt geserveerd op Hindoe Bali, de populaire babi guling, soto ayam, elke regio kent zijn eigen unieke soto smaak. Een goed verzorgde eetgelegenheid met uitzicht op een lotusvijver en authentieke tempel. In een snel tempo teruglopen naar de bus, geen bezoek aan bezienswaardigheden, museum, paleis, tempels. Ergo: geen bezoek aan Monkey Forest Ubud; een wandeling in het Apenbos stond niet als zodanig geformuleerd in de brochure volgens de gids wat overigens voor interpretatie vatbaar blijkt uit de woorden van een aantal geanimeerde reizigers. De 4 Belgische roergangers hebben hun hart kunnen ophalen in motorfietsenwinkels om nieuwe ideeën op te doen voor hun goed lopende motorzaak. Rap, in een keer doorgereden naar onze eindbestemming op Bali.
Sanur, Zuid Bali
020617 tot en met 090617. Op naar het strandhotel in het zuiden van Bali met een verblijf van een week in Sanur. De badplaats was gelegen niet ver van hoofdstad Den Pasar, een groene omgeving met rijstterrassen op werelderfgoedlijst van Unesco. De oudste toeristenplaats op Bali en geen zee om te zwemmen: zeewier en zeegras, zeeslangen en zee-egels, brede zandstroken met steentjes, koraal, en dagelijks zeewier, een zandstrand van 5 kilometer beschermd door een koraalrif. Een lang wandelpad van zuid naar noord met hotels, winkeltjes, eetgelegenheden, et cetera gelegen langs het strand. We verbleven in een bungalow van de hotelresort met rechtstreekse toegang tot privé strand en restaurant voor ontbijt, lunch en diner. De eerste avond zijn we naar een pasar malam gelopen, maar onderweg kwamen we reisgenoten tegen die vertelden dat het niet de moeite was om te gaan. We hebben toen snel rechtsomkeer gemaakt en op het aanliggend strandje van ons strandhotel genoten van het avondeten: saté, saté, saté, ayam, babi, kambing, radler bintang. De volgende avond opnieuw een poging gewaagd maar kwamen niet verder dan de avondmarkt, wat evenmin bijzonder was, veel tierlantijntjes in de aanbieding, maskers, hoeden, manden. De inheemse verkoopsters waren indringerig in hun verkooptechnieken. Ze probeerden je naar hun winkeltje te verleiden. Dromenvangers. Tétѐk-Béngѐk.
Diwangkara – een rustdag in ons strandresort.
030617. Een ontspanning, zon, zee, strand, de bungalow in een traditioneel opgezette Balinese omgeving met een privé hoteltempel. Sanur kent Hindoeïstische tempelcomplexen: Pura Desa, Pura Blanjong, Pura Patal. Diwangkara in authentieke Balinese stijl is direct aan het strand en onze bungalow is gesitueerd in een tropische tuin met bloemenvijvers en Balinese beelden en onze flitsfotograaf oma in elementaire extase om zoveel schoonheid. Na eenvoudig ontbijten met uitzicht op zee, op het privé strand de dag doorgebracht op strandligbedden met exotische drankjes. Doerian ijslollies voor 50000 roepiah per stuk. Het blijft opa’s lievelingssmaak – doerian.
030617. Een ontspanning, zon, zee, strand, de bungalow in een traditioneel opgezette Balinese omgeving met een privé hoteltempel. Sanur kent Hindoeïstische tempelcomplexen: Pura Desa, Pura Blanjong, Pura Patal. Diwangkara in authentieke Balinese stijl is direct aan het strand en onze bungalow is gesitueerd in een tropische tuin met bloemenvijvers en Balinese beelden en onze flitsfotograaf oma in elementaire extase om zoveel schoonheid. Na eenvoudig ontbijten met uitzicht op zee, op het privé strand de dag doorgebracht op strandligbedden met exotische drankjes. Doerian ijslollies voor 50000 roepiah per stuk. Het blijft opa’s lievelingssmaak – doerian.
De strandwandeling – het was een zonnige zomerse dag.
040617. Vanaf ons strandhotel een strandwandeling gemaakt over een strand met palmbomen, op ons gemak, sommige stukjes strandgebied zijn verlaten en uitgestorven. Op het aanliggend strand de lokale bevolking op het zand, vooral op zondag bomvol, een krioelende massa, kinderen, jongeren, vrouwen, mannen, levendig. Een bonte stoet, marktstalletjes, kios pasar met lekkernijen: saté lilit, nassi tjampoer, hartige snack frikadel jagung en zoete snack kue dadar. En de straatventers met kaki lima: gebakken mais, katjang godok, bakso. Het strand Padang Galak staat bekend om zijn jaarlijkse vliegerfestival in de maanden juli en augustus. Overal kan gekleurde vliegers worden gekocht in allerlei maten en vormen, vissen (pecukan), vogels (bebean), draken (janggan), en nog veel meer, de handgemaakte Balinese vliegers van bamboe en katoen. De vader van opa kocht vroeger in de toko van een Chinese winkelier de vliegers voor het ritueel van vliegergevechten in de schone lucht van de hoofdstad, vliegerspektakel. Het vliegerspektakel: Australiërs, Amerikanen, Japanners, Hollanders en andere nationaliteiten liepen rond met kleurrijke vliegers door de stad, straten, voetpaden. Het zandstrand. We hebben zelf winkeltjes langs het strand afgelopen om mooie vliegers te vinden voor het thuisfront, onhandige reisbagage.
040617. Vanaf ons strandhotel een strandwandeling gemaakt over een strand met palmbomen, op ons gemak, sommige stukjes strandgebied zijn verlaten en uitgestorven. Op het aanliggend strand de lokale bevolking op het zand, vooral op zondag bomvol, een krioelende massa, kinderen, jongeren, vrouwen, mannen, levendig. Een bonte stoet, marktstalletjes, kios pasar met lekkernijen: saté lilit, nassi tjampoer, hartige snack frikadel jagung en zoete snack kue dadar. En de straatventers met kaki lima: gebakken mais, katjang godok, bakso. Het strand Padang Galak staat bekend om zijn jaarlijkse vliegerfestival in de maanden juli en augustus. Overal kan gekleurde vliegers worden gekocht in allerlei maten en vormen, vissen (pecukan), vogels (bebean), draken (janggan), en nog veel meer, de handgemaakte Balinese vliegers van bamboe en katoen. De vader van opa kocht vroeger in de toko van een Chinese winkelier de vliegers voor het ritueel van vliegergevechten in de schone lucht van de hoofdstad, vliegerspektakel. Het vliegerspektakel: Australiërs, Amerikanen, Japanners, Hollanders en andere nationaliteiten liepen rond met kleurrijke vliegers door de stad, straten, voetpaden. Het zandstrand. We hebben zelf winkeltjes langs het strand afgelopen om mooie vliegers te vinden voor het thuisfront, onhandige reisbagage.
Crematieceremonie, verassing, lijkverbranding - ada upacara.
050617. De begrafenisceremonie, de manager van het Balinees reisagentschap heeft ons uitgenodigd de crematie van een familielid bij te wonen, de familie Made, de laagste kaste. Het is gebruikelijk om veel mensen te verwelkomen omdat het aanzien van de overledene en familie wordt verhoogd door een groot aantal aanwezigen: meer mensen meer aanzien. Het waren lijkverbrandingen van drie personen, tezamen, per slot van rekening ‘gezamenlijk’ drukt de kosten aanzienlijk. Een crematieceremonie is heel duur: de hoge onkosten voor de hindoepriester (pedanda), de poppenspeler (dalang), de gamelan muziekgezelschap (banjar), de rituele voorwerpen, de dragers, de versierde crematietoren, de talrijke uitgenodigden, de overvloedige maaltijden.
De flitsfotograaf oma verdween vakkundig in de menigte van de crematiestoet, het echtpaar uit Tilburg en het Leuvense echtpaar gingen op jacht voor de foto van het jaar, dit keer een vast thema: de crematie, prikkelend en creatief, inzoomen op actie. Allen kwamen weer bij elkaar op de crematieplaats, verhit van de zon en belevenissen van de dag, en vol geanimeerde verhalen. We hebben de crematieceremonie mogen meemaken vanaf de ceremoniële aanvang, het moment dat de overledene uit de kist werd gehaald, de symbolische reiniging en versiering, en het inwikkelen in de lijkwade, opbaring, en het vertrek van de crematietoren. Het werd uren lopen onder de brandende zon, de oranjerood versierde lijktoren voorop gevolgd door de gamelanmuzikanten en uitgenodigden in traditionele kledij. Een onvergetelijke processie van ouderlingen, mannen, vrouwen, kinderen, blije familie, de volle mandjes met bloementjes, takjes, offergaven, zingen en declameren. Het gamelanorkest in beweging achter de metershoge crematietoren naar de crematieplaats, waar de overledene uit de witte lijkwade in de buikholte van een witte stier werd geplaatst voor de verassing. Voor de andere 2 lijkverbrandingen twee andere dierensculpturen, oranje en rood.
Hindoe rituelen om de overledene de weg te wijzen naar het volgend levensrad. Het cremeren, het samensmelten met het goddelijke, moet om terug te kunnen keren naar de aarde. Het stoffelijk overschot wordt gereinigd, versierd, scherven van spiegel op de oogkassen om de ogen helder te houden in het hiernamaals, bloemengeur in de neusgaten, blij praten en blij zingen, blije familieleden en blije uitgenodigden, treuren en huilen in het openbaar is ongepast. De ziel mag niet verstoord worden bij het losraken van lichaam, de adat. De overledene wordt op een dwaalspoor gezet door de versierde kist over een muur te dragen en niet door de poort van het erf te vervoeren, een paar keer omdraaien, later de overledene in een gedecoreerde kist in de vorm van een dier plaatsen, en weer draaien. Bij elke rotonde tijdens de voettocht wordt extra rondgelopen zodat de ziel de weg naar familie zeker niet kan terugvinden. Op de crematieplaats nog 3 keer omdraaien en dan wordt de bamboestellage van de crematietoren met heilig water besprenkeld en uit de witte lijkwade gehaald het verbranden van het stoffelijk overschot met symbolische voorwerpen. Nadat het vuur gedoofd is verzamelde de oudste zoon de asresten om na 12 dagen de as te verstrooien boven zee. De muntjes in de asresten wordt na de lijkverbranding door kinderen bijeengezocht. Voorouderverering. In het Hindoeïsme wordt geloofd in reïncarnatie in de gedaante van een mens. Na de verassing hebben we, allen, persoonlijk afscheid genomen van onze crematieceremonie gastheer, onder dankzegging en condoleantie.
050617. De begrafenisceremonie, de manager van het Balinees reisagentschap heeft ons uitgenodigd de crematie van een familielid bij te wonen, de familie Made, de laagste kaste. Het is gebruikelijk om veel mensen te verwelkomen omdat het aanzien van de overledene en familie wordt verhoogd door een groot aantal aanwezigen: meer mensen meer aanzien. Het waren lijkverbrandingen van drie personen, tezamen, per slot van rekening ‘gezamenlijk’ drukt de kosten aanzienlijk. Een crematieceremonie is heel duur: de hoge onkosten voor de hindoepriester (pedanda), de poppenspeler (dalang), de gamelan muziekgezelschap (banjar), de rituele voorwerpen, de dragers, de versierde crematietoren, de talrijke uitgenodigden, de overvloedige maaltijden.
De flitsfotograaf oma verdween vakkundig in de menigte van de crematiestoet, het echtpaar uit Tilburg en het Leuvense echtpaar gingen op jacht voor de foto van het jaar, dit keer een vast thema: de crematie, prikkelend en creatief, inzoomen op actie. Allen kwamen weer bij elkaar op de crematieplaats, verhit van de zon en belevenissen van de dag, en vol geanimeerde verhalen. We hebben de crematieceremonie mogen meemaken vanaf de ceremoniële aanvang, het moment dat de overledene uit de kist werd gehaald, de symbolische reiniging en versiering, en het inwikkelen in de lijkwade, opbaring, en het vertrek van de crematietoren. Het werd uren lopen onder de brandende zon, de oranjerood versierde lijktoren voorop gevolgd door de gamelanmuzikanten en uitgenodigden in traditionele kledij. Een onvergetelijke processie van ouderlingen, mannen, vrouwen, kinderen, blije familie, de volle mandjes met bloementjes, takjes, offergaven, zingen en declameren. Het gamelanorkest in beweging achter de metershoge crematietoren naar de crematieplaats, waar de overledene uit de witte lijkwade in de buikholte van een witte stier werd geplaatst voor de verassing. Voor de andere 2 lijkverbrandingen twee andere dierensculpturen, oranje en rood.
Hindoe rituelen om de overledene de weg te wijzen naar het volgend levensrad. Het cremeren, het samensmelten met het goddelijke, moet om terug te kunnen keren naar de aarde. Het stoffelijk overschot wordt gereinigd, versierd, scherven van spiegel op de oogkassen om de ogen helder te houden in het hiernamaals, bloemengeur in de neusgaten, blij praten en blij zingen, blije familieleden en blije uitgenodigden, treuren en huilen in het openbaar is ongepast. De ziel mag niet verstoord worden bij het losraken van lichaam, de adat. De overledene wordt op een dwaalspoor gezet door de versierde kist over een muur te dragen en niet door de poort van het erf te vervoeren, een paar keer omdraaien, later de overledene in een gedecoreerde kist in de vorm van een dier plaatsen, en weer draaien. Bij elke rotonde tijdens de voettocht wordt extra rondgelopen zodat de ziel de weg naar familie zeker niet kan terugvinden. Op de crematieplaats nog 3 keer omdraaien en dan wordt de bamboestellage van de crematietoren met heilig water besprenkeld en uit de witte lijkwade gehaald het verbranden van het stoffelijk overschot met symbolische voorwerpen. Nadat het vuur gedoofd is verzamelde de oudste zoon de asresten om na 12 dagen de as te verstrooien boven zee. De muntjes in de asresten wordt na de lijkverbranding door kinderen bijeengezocht. Voorouderverering. In het Hindoeïsme wordt geloofd in reïncarnatie in de gedaante van een mens. Na de verassing hebben we, allen, persoonlijk afscheid genomen van onze crematieceremonie gastheer, onder dankzegging en condoleantie.
Kuieren naar het uiteinde van de promenade.
060617. Vandaag hebben we het wandelpad geheel afgelopen tot aan het einde van de promenade, van het zuiden naar het noorden, en genoten van de sfeer en het bonte zicht op zee, golven, stranden, palmen, resorts, hotels, restaurants, winkeltjes en marktstalletjes, en mensen van diverse nationaliteiten en pluimage. Zon, zee, zand. Offerandes zijn zichtbaar op vele plaatsen, hotels, wandelpaden, straten, openbare gelegenheden, dagelijks zo’n 20000 offerandes. De Balinezen offeren 2 keer per dag en op speciale momenten - mabanten. De kleurrijke offergaven zijn giften aan de goden en tonen dankbaarheid voor het leven en moeten de kwade demonen die chaos symboliseren gunstig stemmen, harmonie. Elk huis heeft een offerplaatsje, thuis, een offer in de vorm van fruit, voedsel, bloemen en wierrook. Het hindoeïsme Agama Hindu Bali is de grootste godsdienst op Bali: 93 % van de Balinezen. Op het uiteinde van de promenade via de hoofdstraat teruggelopen langs luxehotels, boetieks en shops, uren wandelend onderweg, gezellig en ontspannen smikkelen en vloeistof consumeren op terrasjes. Bir Bintang. Kuieren, dit was ook een manier om een dag door te komen.
060617. Vandaag hebben we het wandelpad geheel afgelopen tot aan het einde van de promenade, van het zuiden naar het noorden, en genoten van de sfeer en het bonte zicht op zee, golven, stranden, palmen, resorts, hotels, restaurants, winkeltjes en marktstalletjes, en mensen van diverse nationaliteiten en pluimage. Zon, zee, zand. Offerandes zijn zichtbaar op vele plaatsen, hotels, wandelpaden, straten, openbare gelegenheden, dagelijks zo’n 20000 offerandes. De Balinezen offeren 2 keer per dag en op speciale momenten - mabanten. De kleurrijke offergaven zijn giften aan de goden en tonen dankbaarheid voor het leven en moeten de kwade demonen die chaos symboliseren gunstig stemmen, harmonie. Elk huis heeft een offerplaatsje, thuis, een offer in de vorm van fruit, voedsel, bloemen en wierrook. Het hindoeïsme Agama Hindu Bali is de grootste godsdienst op Bali: 93 % van de Balinezen. Op het uiteinde van de promenade via de hoofdstraat teruggelopen langs luxehotels, boetieks en shops, uren wandelend onderweg, gezellig en ontspannen smikkelen en vloeistof consumeren op terrasjes. Bir Bintang. Kuieren, dit was ook een manier om een dag door te komen.
Le Mayeur Museum – over kunst en de vrouw.
070617. Het museum is op 400 meter afstand van ons strandhotel. Het eerste wat we zagen bij het betreden van het Museum waren de borstbeelden van de schilder Le Mayeur de Merpres en zijn echtgenote Ni Nyoman Pollok, uitkijkend op een vijvertje met kunstige beeldhouwwerken. Het was rustig in het museum en we konden op ons gemak rondkijken. Adrien Jean Le Mayeur de Merpres (9 februari 1880 - 31 mei 1958) is geboren in Brussel en kwam in 1932 per boot in Singaraja op Bali. Hij is gehuwd met de legong danseres Ni Pollok die model stond voor zijn schilderijen. De woning is gebouwd in authentieke Balinese architectuur: in het hoofdgebouw heeft het echtpaar geleefd en gewoond, klassiek Balinees met gebeeldhouwde stenen muren en rode terrazzo vloertegels. De meubels, bedden, kasten, kisten, tafeltjes waren van houtsnijwerk en de vensterbanken stelden karakters van schaduwpoppenspelers voor, de wayang. De kamers geven zicht op het leven van Le Mayeur en Ni Pollok en hebben een artistiek ramenpartij, binnenkant en buitenkant, met uitzicht op de bomen en stenenbeelden in de tuinen: het atelier, een leeszaal, de studiekamer, de slaapkamer, en de badkamer van Ni Pollok. Ook allerlei gebruiksvoorwerpen van het echtpaar, tafels, stoelen, vazen, opbergkisten en een gamelansetje. De schilderijen stellen voornamelijk Ni Pollok voor, kleurrijk, maar enigszins vervaagd. De kunstwerken van Le Mayeur hebben verschillend ondergrond: hardboard, multiplex, doek of papier. Het gehele terrein en de tuinen waren niet bijzonder groot maar kunstzinnig, een schilderij, de moeite waard om te bezichtigen. Er was een aardig tuinterras waar het echtpaar hun gasten ontving, vroeger.
070617. Het museum is op 400 meter afstand van ons strandhotel. Het eerste wat we zagen bij het betreden van het Museum waren de borstbeelden van de schilder Le Mayeur de Merpres en zijn echtgenote Ni Nyoman Pollok, uitkijkend op een vijvertje met kunstige beeldhouwwerken. Het was rustig in het museum en we konden op ons gemak rondkijken. Adrien Jean Le Mayeur de Merpres (9 februari 1880 - 31 mei 1958) is geboren in Brussel en kwam in 1932 per boot in Singaraja op Bali. Hij is gehuwd met de legong danseres Ni Pollok die model stond voor zijn schilderijen. De woning is gebouwd in authentieke Balinese architectuur: in het hoofdgebouw heeft het echtpaar geleefd en gewoond, klassiek Balinees met gebeeldhouwde stenen muren en rode terrazzo vloertegels. De meubels, bedden, kasten, kisten, tafeltjes waren van houtsnijwerk en de vensterbanken stelden karakters van schaduwpoppenspelers voor, de wayang. De kamers geven zicht op het leven van Le Mayeur en Ni Pollok en hebben een artistiek ramenpartij, binnenkant en buitenkant, met uitzicht op de bomen en stenenbeelden in de tuinen: het atelier, een leeszaal, de studiekamer, de slaapkamer, en de badkamer van Ni Pollok. Ook allerlei gebruiksvoorwerpen van het echtpaar, tafels, stoelen, vazen, opbergkisten en een gamelansetje. De schilderijen stellen voornamelijk Ni Pollok voor, kleurrijk, maar enigszins vervaagd. De kunstwerken van Le Mayeur hebben verschillend ondergrond: hardboard, multiplex, doek of papier. Het gehele terrein en de tuinen waren niet bijzonder groot maar kunstzinnig, een schilderij, de moeite waard om te bezichtigen. Er was een aardig tuinterras waar het echtpaar hun gasten ontving, vroeger.
De gekleurde vissersboten: jukungs.
070617. Op het schuin aflopend koraalstrand lagen de vissersboten, kleurig, de jukungs met driehoekige zeilen in de schaduw van de palmbomen. De flitsfotografie van oma heeft vele houten vissersschepen vereeuwigd op die dag. Wel overwogen met een veerboot naar eilandjes tegenover Sanur te varen: Lembongan. Er waren genoeg nieuwsgierige verkopers om een ticket te slijten, aanhoudend opdringerig. Een dagtocht naar Lombok?
Sanur staat ook bekend om zijn jaarlijkse vliegerfestival op het strand van Padang Galak. De maanden juli en augustus. Je kan overal gekleurde vliegers kopen in allerlei maten en vormen, vissen (pecukan), vogels (bebean), draken (janggan), en nog veel meer, de handgemaakte Balinese vliegers van bamboe en katoen. De vader van opa kocht vroeger in de toko van een Chinese winkelier de vliegers voor het ritueel van vliegergevechten in de schone lucht van de hoofdstad, vliegerspektakel. Het vliegerspektakel: Australiërs, Amerikanen, Japanners, Hollanders en andere nationaliteiten liepen rond met kleurrijke vliegers door de stad, straten, voetpaden.
070617. Op het schuin aflopend koraalstrand lagen de vissersboten, kleurig, de jukungs met driehoekige zeilen in de schaduw van de palmbomen. De flitsfotografie van oma heeft vele houten vissersschepen vereeuwigd op die dag. Wel overwogen met een veerboot naar eilandjes tegenover Sanur te varen: Lembongan. Er waren genoeg nieuwsgierige verkopers om een ticket te slijten, aanhoudend opdringerig. Een dagtocht naar Lombok?
Sanur staat ook bekend om zijn jaarlijkse vliegerfestival op het strand van Padang Galak. De maanden juli en augustus. Je kan overal gekleurde vliegers kopen in allerlei maten en vormen, vissen (pecukan), vogels (bebean), draken (janggan), en nog veel meer, de handgemaakte Balinese vliegers van bamboe en katoen. De vader van opa kocht vroeger in de toko van een Chinese winkelier de vliegers voor het ritueel van vliegergevechten in de schone lucht van de hoofdstad, vliegerspektakel. Het vliegerspektakel: Australiërs, Amerikanen, Japanners, Hollanders en andere nationaliteiten liepen rond met kleurrijke vliegers door de stad, straten, voetpaden.
Dineren aan het strand.
080617. Op de laatste avond hebben we aan de boulevard op het strand gedineerd, uitzicht op zee, strand, vissersboten, tenenspel met blote voeten in het zand. Op de laatste 3 avonden: een Europese kaart. Een tournedos met groene pepersaus, gebakken aardappelen en groente, een lekker stuk mals vlees om watertanden, medium. De avonden met een entrecote, een sirloin steak, of een ribeye steak, zalig mals gegrild. Een Nederlands echtpaar uit Lisse was na 3 weken gekruide gerechten rijp voor een simpel malse beefstuk en op een avond hebben we samen gedineerd met deze ondernemers in de bloementeelt. Ze hadden een restaurant gevonden op de boulevard waar mixed grill werd geserveerd. In Sanur zijn heerlijke restaurantjes en eetgelegenheden bekend, van diverse origine: Indonesisch, Italiaans, Thais, Marokkaans, Zweeds, Japans, ook langs de kant van de promenade zaten markkraampjes met plaatselijke lekkernijen, lokale haute cuisine voor de liefhebber. Voor maag en darmen van oma geen goede optie, ze heeft in resorts aan de boulevard mogen gebruik maken van moderne sanitaire voorzieningen met harde waterstralen, koud, schoon en fris. Marion Bloem heeft een moderne variant van de botol tjebok, genaamd de ‘shower’, voor haar ouders laten installeren ter vervanging van de botol tjebok. We kwamen op een avond de lerares Engels en de lerares Scheikunde met hun echtgenoten tegen fanatiek op zoek naar een restaurant met bebek betutu op de dinerkaart, een specialiteit van Sanur. Gehaast en ongeduldig liepen zij verder op de promenade, in hoop en wanhoop. Het was pikdonker in de straten van Sanur na zonsondergang.
080617. Op de laatste avond hebben we aan de boulevard op het strand gedineerd, uitzicht op zee, strand, vissersboten, tenenspel met blote voeten in het zand. Op de laatste 3 avonden: een Europese kaart. Een tournedos met groene pepersaus, gebakken aardappelen en groente, een lekker stuk mals vlees om watertanden, medium. De avonden met een entrecote, een sirloin steak, of een ribeye steak, zalig mals gegrild. Een Nederlands echtpaar uit Lisse was na 3 weken gekruide gerechten rijp voor een simpel malse beefstuk en op een avond hebben we samen gedineerd met deze ondernemers in de bloementeelt. Ze hadden een restaurant gevonden op de boulevard waar mixed grill werd geserveerd. In Sanur zijn heerlijke restaurantjes en eetgelegenheden bekend, van diverse origine: Indonesisch, Italiaans, Thais, Marokkaans, Zweeds, Japans, ook langs de kant van de promenade zaten markkraampjes met plaatselijke lekkernijen, lokale haute cuisine voor de liefhebber. Voor maag en darmen van oma geen goede optie, ze heeft in resorts aan de boulevard mogen gebruik maken van moderne sanitaire voorzieningen met harde waterstralen, koud, schoon en fris. Marion Bloem heeft een moderne variant van de botol tjebok, genaamd de ‘shower’, voor haar ouders laten installeren ter vervanging van de botol tjebok. We kwamen op een avond de lerares Engels en de lerares Scheikunde met hun echtgenoten tegen fanatiek op zoek naar een restaurant met bebek betutu op de dinerkaart, een specialiteit van Sanur. Gehaast en ongeduldig liepen zij verder op de promenade, in hoop en wanhoop. Het was pikdonker in de straten van Sanur na zonsondergang.
De laatste dag.
090617. We hebben op de laatste dag in Sanur aan het privé strand van het strandhotel gezeten. De kleurige strandligbedden. Oma heeft nog stoere baantjes gezwommen in het buitenzwembad gelegen in de natuurlijke tropische tuin, goed voor de conditie en een goede voorbereiding voor de lange vlucht huiswaarts. Een gezichtsbehandeling en traditionele lichaamsmassage met natuurlijke ingrediënten had ze reeds eerder ondergaan. Spa fitness beauty salon. Een service van het hotel. Het was nog prettig vertoeven in het hotelrestaurantje Jukung, de lunchkaart heeft aardig wat keus, internationaal en traditioneel, en is best lekker: de spaghetti net als thuis. Doerian ijs als toetje, voor de laatste keer, de laatste dag. We hadden onze bungalow nog tot vier uur gereserveerd voor de laatste verrichtingen, inpakken, opfrissen en klaarmaken voor vertrek. In de late namiddag werden we opgehaald om naar het vliegveld te gaan: rond 20.00 uur de ‘domestic flight’ naar Jakarta. Een akkefietje: een bruine tas met persoonlijke spulletjes vergeten in de bagageruimte van het hotel.
090617. We hebben op de laatste dag in Sanur aan het privé strand van het strandhotel gezeten. De kleurige strandligbedden. Oma heeft nog stoere baantjes gezwommen in het buitenzwembad gelegen in de natuurlijke tropische tuin, goed voor de conditie en een goede voorbereiding voor de lange vlucht huiswaarts. Een gezichtsbehandeling en traditionele lichaamsmassage met natuurlijke ingrediënten had ze reeds eerder ondergaan. Spa fitness beauty salon. Een service van het hotel. Het was nog prettig vertoeven in het hotelrestaurantje Jukung, de lunchkaart heeft aardig wat keus, internationaal en traditioneel, en is best lekker: de spaghetti net als thuis. Doerian ijs als toetje, voor de laatste keer, de laatste dag. We hadden onze bungalow nog tot vier uur gereserveerd voor de laatste verrichtingen, inpakken, opfrissen en klaarmaken voor vertrek. In de late namiddag werden we opgehaald om naar het vliegveld te gaan: rond 20.00 uur de ‘domestic flight’ naar Jakarta. Een akkefietje: een bruine tas met persoonlijke spulletjes vergeten in de bagageruimte van het hotel.
Retourvlucht:
Luchthaven Denpasar Ngurah Rai naar Jakarta Airport Indonesia, de binnenlandse vlucht vanuit het oude gedeelte van het vliegveld, na ons laatste bezoek van 10 jaar geleden nu ruim van opzet en heel modern met mooie winkels, boetieks en shops. De internationale vluchten vertrokken vanuit een nieuw gedeelte van de luchthaven, groots. Aangekomen in Jakarta moesten we snel en een afstand lopen - geen ogenblikken om de moderne luchthaven te bewonderen en geen laatste lokale souvenirs. Rechtstreeks naar de vertrekhal voor de internationale vlucht naar Amsterdam: het vertrek stond op 22.40 uur. Dan en dan op 100617 aankomst rond 08.00 uur: Schiphol Amsterdam met vlucht Garuda 777 Boeing 777 JET, seat 39A en 39B.
Luchthaven Denpasar Ngurah Rai naar Jakarta Airport Indonesia, de binnenlandse vlucht vanuit het oude gedeelte van het vliegveld, na ons laatste bezoek van 10 jaar geleden nu ruim van opzet en heel modern met mooie winkels, boetieks en shops. De internationale vluchten vertrokken vanuit een nieuw gedeelte van de luchthaven, groots. Aangekomen in Jakarta moesten we snel en een afstand lopen - geen ogenblikken om de moderne luchthaven te bewonderen en geen laatste lokale souvenirs. Rechtstreeks naar de vertrekhal voor de internationale vlucht naar Amsterdam: het vertrek stond op 22.40 uur. Dan en dan op 100617 aankomst rond 08.00 uur: Schiphol Amsterdam met vlucht Garuda 777 Boeing 777 JET, seat 39A en 39B.
Reflecties
Onze rondreis Java-Bali is voorbij. Indië is voorbij. Indonesië is een groeiend welvarend land in snelle ontwikkeling. Indonesië Tanah Airku, de grootste archipel in de wereld, met ruim 15000 eilanden en meer dan 230 miljoen inwoners en 360 etniciteit en religies. Het grootste moslimland. Een prachtig vakantieland. De Indonesische overheid hechtbelang in het onderhouden van de koloniale architectuur, de koloniale buurten, gebouwen en woningen. Het koloniale verleden wordt integraal onderdeel van de Indonesische geschiedenisboeken. Nederlands-Indië ontstaan in de 16de eeuw: opa herkent zijn geboorteland Indië en geboortestad Batavia gevoelsmatig minder, logisch na 60 jaar, de bekende plekken onbekend, onherkenbaar, Residentie, Koningsplein, Pasar Baroe, Senen, Glodok, een immense drukte van wegverkeer en mensen, steden, dorpen, platteland. Het zijn moderne visies op stedenbouwkundige hoogbouw, hoge appartementsgebouwen, geen architectuur van lage gelijkvloers woningen met puntvormige oranjerode daken en zwart gespikkelde dakpannen van weleer. Katjang, Katjong, Boeleh, waar zijn ze gebleven? Wat missen we eigenlijk, nostalgie, tempo doeloe. Anders, wat is anders voor de indo pindaman, de inheemse knikkervriendjes, de totok bleekscheet: wit en bruin op blote voeten de straat op naar warung senang; de kebon slapend tegen de papayaboom in de groene tuinen; de baboe/kokkie met de geuren en smaken in de dapoer; de Indische gewoonten: ruimdenkend, ingetogen, ongedwongen, tijd is rekbaar (djam karet), geduld alles komt goed (sabar), rustig aan dan breekt het lijntje niet (pelan pelan). De ruime straten en pleinen alun alun met wortelvaste waringinbomen, de lommerrijke brede lanen, altijd schaduwrijk. Katjangs en Katjongs die rennen achter verloren vliegers in de blauwe hemel en slenteren langs de kali met warungs ketjil. In serene rust, stilte, de harmonie in lichaam, geest en ziel, de toestand van totale ontspanning. Weidsheid. Ruimte. Ongestoord kalm. De wagens en motorfietsen razen nu in groten getale door de steden, straten, een kenmerk van welvaart en groei van de economie voor de Indonesiërs. Vroeger kon opa langs de residentie, Istana Merdeka met bordes en brede trappenpartij, in alle ontspannen rust van en naar huis wandelen na een middag judoën, langs kraamstalletjes met ijs tjampoer, saté lontong, kue mangkok, genietend, samen met zijn vader lopend op weg naar huis. In opa’s kinderjaren het Merdeka plein om in de schaduw uit te rusten, het koningsplein dat vol stond met een inlandse bevolking in vrijheid tijdens Hari Merdeka - de indrukwekkende redevoeringen van Soekarno, de 1ste president, voor zijn volk in nationale onafhankelijkheid. Overal waar we nu kwamen een haastige mensenmassa, de sereniteit en stilte van oudsher is merkbaar verdwenen, ook in de Hooglanden en Oedik, misschien is opa toch grijs geworden. Indrukken van de ouderdom, een prachtig vergezicht. De Indischmensch is verschillend door milieu, opvoeding, scholing, maatschappelijke positie, percentage Indisch - Frits Bolkestein voormalig VVD-partijleider voelt zich een achtste Indo. De Indo is van vroeger al zo, vanaf het begin der 16de eeuw, de VOC-era, uniek en toch verschillend. Katjang, Katjong, Boeleh, de pindamannetjes, de inlandse knikkervriendjes, de bruine straatjongens en de totok bleekscheetjes zijn in de vaart der volken de wereld ingetrokken, globaliseren, langzamerhand aan de grenzen van de groei.
Voet aan de grond in Amsterdam.
100617. Klantnummer 222938. Boekingsnummer 17003525.
Orang Tjampoer: wij die overleven in de eeuwig voortschrijdende tijd, groeten u.
Een variant op ‘morituri te salutant’.
De Indische jongens van Indië:
Boedjang. Brandal, Djago. De blanke Indo, witter, bruiner, mata sipiet, hidoeng pesek, platte neus.
Insulinde, de Gordel van Smaragd. Saris Mareis, een indisch meisje loos aan de kali pesapen, kembang melati, kulit langsep, tjantik.
De Javaan is geen Indo. De Balinees is geen Indo. Indo: het verschil tussen toeval en lot is flinterdun, toeval, we zijn lang geleden in de (pre-)VOC-tijd ontstaan door een verbintenis tussen een inheemse vrouw en Europese totok, gemengdbloedig, lot. Door de eeuwen heen Oosterse en Westerse culturen in ons Indisch bloed, we hebben het vermogen om in te leven in de belevingswereld van anderen en de dingen vanuit meerdere perspectieven te bekijken, een aanzienlijke voorsprong, toeval, lot.
Indië:
Het is voltooid verleden tijd – toenmalig, hier en nu, aankomend, ‘demain ne meurt jamais’, een nieuwe dageraad in een globaliserende kleurige wereld, de wereldburgers.
100617. Klantnummer 222938. Boekingsnummer 17003525.
Orang Tjampoer: wij die overleven in de eeuwig voortschrijdende tijd, groeten u.
Een variant op ‘morituri te salutant’.
De Indische jongens van Indië:
Boedjang. Brandal, Djago. De blanke Indo, witter, bruiner, mata sipiet, hidoeng pesek, platte neus.
Insulinde, de Gordel van Smaragd. Saris Mareis, een indisch meisje loos aan de kali pesapen, kembang melati, kulit langsep, tjantik.
De Javaan is geen Indo. De Balinees is geen Indo. Indo: het verschil tussen toeval en lot is flinterdun, toeval, we zijn lang geleden in de (pre-)VOC-tijd ontstaan door een verbintenis tussen een inheemse vrouw en Europese totok, gemengdbloedig, lot. Door de eeuwen heen Oosterse en Westerse culturen in ons Indisch bloed, we hebben het vermogen om in te leven in de belevingswereld van anderen en de dingen vanuit meerdere perspectieven te bekijken, een aanzienlijke voorsprong, toeval, lot.
Indië:
Het is voltooid verleden tijd – toenmalig, hier en nu, aankomend, ‘demain ne meurt jamais’, een nieuwe dageraad in een globaliserende kleurige wereld, de wereldburgers.
C.V.Simao, Indo 2.0