De mens is altijd al gefascineerd geweest door de zee. De zee was een obstakel en een uitdaging.
Maar, de zee was ook een bron van inkomsten en welvaart. De zee gaf en de zee nam. Het zijn de
zeevarende volkeren geweest die de woeste zeeën trotseerden en de meest afgelegen uithoeken van de
wereld bij mekaar brachten. Het verhaal van vastberaden zeevaarders die zo de wereld voorgoed
veranderden. Het begin van de steeds voortdurende intercontinentale globalisering.
Scheepvaart behoort tot één van de oudste vormen van vervoer. Sinds de eerste ladingen over water
werden vervoerd, meer dan 5000 jaar geleden, heeft de scheepvaart een cruciale rol gespeeld in de
culturele en economische ontwikkeling van de wereld. De eerste vaartuigen zijn duizenden jaren
geleden gebouwd. Afhankelijk van de omstandigheden varieerde de vorm. Boomstamkano's,
huidboten en vlotten gebruikten rivieren als watersnelwegen. Deze eerste vaartuigen werden
aangedreven door spierkracht of door stroming van het water.
De Egyptenaren waren de eersten die grotere schepen bouwden. De uitvinding van het zeil leidde tot
het zeilschip waardoor langere reizen mogelijk werden. De oude culturen uit het Midden-Oosten en de
oude Grieken vervoerden goederen met handelsschepen door het Middellandse zeegebied. De
scheepvaart werd vooral in de buurt van kusten bedreven, omdat de navigatiemogelijkheden nog zeer
beperkt waren. Belangrijke oorlogsschepen waren de galeien die met behulp van riemen door
mankracht werd aangedreven.
Het Vikingschip was in de vroege Middeleeuwen het snelste vaartuig. Deze Scandinavische
zeevaarders domineerden van de 8 ste eeuw tot in de late 11 de eeuw de Europese waterwegen. Als
handelaren en veroveraars vestigden ze zich van Rusland tot de oostkust van Noord-Amerika. In de
13de eeuw werd ook de laatste onbewoonde eilandengroep in de Grote Oceaan ontdekt en bevolkt door
Polinesische zeevaarders. Op basis van onder meer de sterrenhemel navigeerden zij tot aan de
westkust van Noord-Amerika.
In China was het kompas al voor de jaartelling uitgevonden, daar had het echter andere toepassingen.
Pas in de 11 de eeuw werd het als scheepskompas gebruikt. Hiermee kon de zeevaarder zijn richting ten
opzichte van het Noorden bepalen. Arabische handelaren brachten het kompas in de 12 de eeuw naar het
Midden-Oosten en Europa. Met het kompas verdween de noodzaak om langs de kust te blijven
navigeren en konden de zeevaarders pas echt op verkenning gaan.
Het kompas zorgde ervoor dat Europese ontdekkers zoals Magellaan, Columbus en Vasco da Gama
met zeilschepen als het karveel en de kraak hun eerste grote ontdekkingsreizen maakten. Langzaam
maar zeker werd stap voor stap gewerkt aan het tekenen van een complete wereldkaart. Er ontstonden
grote wereldwijde handelsnetwerken. In Europa werden scheepswerven als een industrie opgezet en
ontstonden grote Europese zeemachten. Eerst domineerden Spanje en Portugal de wereldzeeën en
vervolgens Nederland en Engeland. Tot in de 19 e eeuw bepaalde deze zeemachten de intercontinentale
handelspolitiek.