Kennis van het Amerikaanse continent was algeheel afwezig. Sommigen dachten dat de wereld plat
was en dat je door naar het westen te varen naar het einde van de wereld zou varen. Daar aan het einde
van de wereld kon je er zelfs vanaf vallen. Vanaf het jaar 1500 veranderde de Atlantische Oceaan
echter van een barriere in een brug. De navigator Columbus overtuigde het Spaanse Koningshuis een
expeditie uit te rusten om westwaarts te varen naar Azie. In 1492 kwam hij aan wal in Amerika en
dacht hij India bereikt te hebben. Hij noemde de bewoners vervolgens Indianen, een foutieve
benaming die tot de dag van vandaag nog wordt gebruikt. Wel had hij voor Spanje en de rest van
Europa een ‘Nieuwe Wereld’ ontdekt. Al snel veranderden de ontdekkingsreizen in door goudzucht
gedreven veroveringstochten en drongen Spaanse Conquistadors (veroveraars) ver door in Midden en
Zuid Amerika. Cortes veroverde het rijk van de Azteken (Mexico) en Pizarro de het rijk van de Incas
(Peru). De inheemse bevolking gedijde niet in slavernij en besmettelijke Europese ziekten zorgden
voor verdere decimatie van de oorspronkelijke bewoners. De eerste slaventransporten uit Afrika
begonnen.
In 1520 zeilde Magelaan, de Portugese navigator in Spaanse dienst, rond Zuid-Amerika en vond
daarmee eindelijk de westelijke passage naar het verre Oosten. Aangezien hij ook in 1511 al met
Albuquerque Malakka had bereikt wordt hij beschouwd als de eerste mens die rond de wereld heeft
gevaren. Hij zelf overleefde de reis niet en van zijn expeditie van 5 schepen en 238 man kwam maar 1
schip met 18 man behouden thuis in Spanje. Deze Spaanse zeevaarders waren wel de eersten die rond
de wereld hebben gevaren. Stukje bij stukje werd steeds meer van de wereldkaart bekend. In 1494
hadden Spanje en Portugal de wereld, voor zover ze die in kaart konden brengen, al in invloedsferen
verdeeld en gedurende zo’n honderd jaar waren deze twee zeevarende naties dominant in de
wereldhandel.
In Azie waren de Portugezen in aantallen altijd een kleine minderheid gebleven, maar in Midden en
Zuid-Amerika ontstonden grote kolonies met een voornamelijk Mestizo bevolking. Mestizo’s zijn de
afstammelingen van voornamelijk Spaanse voorvaders en Indiaanse moeders. Mestizo’s en
Spanjaarden die in Zuid-Amerika werden geboren werden ook wel Creolen genoemd, zij zullen
uiteindelijk de oprichters worden van nieuwe Spaanstalige en Rooms-Katholieke landen als
Argentinie, Chili, Bolivie en Mexico.
Nederland was in die tijd nog geen maritieme hoofdrolspeler. Toch waren er al Nederlanders
betrokken bij het in kaart brengen van de wereld. In 1508 tekent de geograaf en cartograaf Johannes
Ruys de eerste wereldkaart waarop de Nieuwe Wereld (het Amerikaanse continent) staat genoemd.
Oorlog met Spanje
Spanje was een machtig Katholiek wereldrijk geworden en ook de Lage landen (Nederlanden) vielen
onder Spaanse heerschappij. In de 16 e eeuw was tijdens de godsdienstige reformatie van het
Christendom een groot deel van Nederland over gegaan van het Katholicisme op het Calvinisme, een
stroming van het Protestantisme. De meeste landen in het Noorden van Europa hingen het
Protestantisme aan terwijl in het zuiden de Katholieke kerk, met als machtscentra Spanje en Italie,
dominant bleef. De Katholieke koning van Spanje die ook koning van de Nederlanden was nam intens
aanstoot aan de afvallige gelovigen en wijdde al zijn macht aan om hen weer te bekeren tot het
Katholieke geloof. De protestanten rebelleerden en de Beeldenstorm raasde over het land. Katholieke
kerken werden gesloopt en geplunderd. Alle heilige beelden van Amsterdam tot Antwerpen werden in
een massaopstand vernietigd. Zoveel heilschennis moest de Spaanse Koning wel vergelden en hij
stuurde per direct legereenheden onder leiding van de IJzeren Hertog Alva. Met in zijn kielzog de
Inquisitie werden de opstandelingen hard aangepakt. Duizenden verschenen voor de Spaanse
Bloedraad en werden na martelingen geexecuteerd.
Onder leiding van Willem de Zwijger (Willem van Oranje) verenigde mensen uit alle lagen van de
bevolking zich tegen de Spanjaarden en begon er een oorlog tegen Spanje die wel liefst 80 jaar zou
duren. Nederlandse zeerovers die met verlof van Willem de Zwijger de Spanjaarden aanvielen
ontwikkelden zich tot voorlopers van de Nederlandse mariniers. Deze Geuzen vochten op het water en
op het land. Op 1 April 1572 veroverden zij Den Briel op het Spaanse leger. In 1588 stuurt de Spaanse
koning zijn Armada naar het Kanaal, de zeestraat onder Engeland en de Nederlanden. Deze
‘onoverwinnelijke vloot’ moest in één klap de Protestantse Engelsen en Nederlanders verslaan door
het Spaanse landleger in Vlaanderen over te zetten naar Engeland. Voor de kust van Zeeland
blokkeerden Nederlandse schepen echter de Schelde en een Engelse vloot versloeg de Armada. De
overwinning op de onoverwinnelijke vloot luidde het begin aan van de opkomst van Engeland en
Nederland als de nieuwe dominante zeemachten ten koste van Spanje en Portugal. Gedurende de 80-
jarige oorlog met Spanje ontstond er een nationaal Nederlands zelfbewustzijn. In 1588 werd de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gesticht en werd er een begin gemaakt aan een nationale
marine.