Vanaf de late Middeleeuwen ontwikkelde Nederland zich tot de meest vooraanstaande maritieme natie
ter wereld in de 17 e eeuw. Daarmee was Nederland een grondlegger van de intercontinentale zeevaart,
maritieme wereldhandel en globalisering.
Hanzesteden
De Middeleeuwen duren van het jaar 500 tot het jaar 1500. In deze periode was Nederland nog geen
staatkundige eenheid en het woord Nederland werd in die tijd eigenlijk nog niet gebruikt. Men spreekt
meestal over de Lage Landen (Neder landen), het geografische gebied dat tegenwoordig de Benelux
wordt genoemd. Toch mag gezegd worden dat reeds in de late Middeleeuwen Nederlandse
handelsschepen langs de belangrijke Europese waterwegen hebben gevaren. De zogenaamde
Koggeschepen voeren langs de handelsroutes van de Hanzesteden over een netwerk van rivieren en
door de Oostzee naar met name Duitsland. Deze grote vrachtschepen van 30 meter lang konden 250
ton vervoeren en waren gebaseerd op de grote Vikingvrachtschepen.
De Hanzesteden waren handelssteden die zich hadden aangesloten bij het Hanzeverbond, een
samenwerkingsverdrag met gemeenschappelijke rechten en plichten van steden in het geografische
gebied van Duitsland, Scandinavië en De Lage Landen. Hamburg en Lubeck waren de eerste twee
Hanzesteden. Maar ook steden als Groningen, Nijmegen, Arnhem en Zwolle waren aangesloten.
Steden namen ook steeds meer macht van de adel over en er ontstonden instellingen als de
waterschappen en hoogheemraadschappen om de sluizen en dijken te besturen en beheren. Aan het
einde van de Middeleeuwen woonde al één derde tot de helft van de bevolking in steden. Met de
verstedelijking groeide dus het zeggenschap van de burgerij en kwam meer aandacht voor onder meer
de visserij, zeevaart en overzeese handel.
De volgende eeuw ontwikkelde zich onder meer door het begin van de intercontinentale zeevaart een
globalisering van de handel.
De Wereldkaart
In de 16 e eeuw begon de eerste golf van globalisering. Voorheen kende men maar stukjes van de
wereld. De volledige wereldkaart die we vandaag de dag kennen moest nog worden getekend. Alleen
Europa, het Middellandse zeegebied, delen van Afrika en het Midden Oosten stonden nog op de
wereldkaart. Men wist overigens wel dat er in het oosten een fabelachtig Aziatisch rijk was. Al sinds
de oudheid was er ten behoeve van de wereldhandel een intercontinentaal traject over land naar China.
Deze Zijde-route was in de 13 e eeuw verkend en beschreven door de Italiaanse koopman en ontdekker
Marco Polo. En ook in de 16 e eeuw vervoerden karavanen gewilde Aziatische goederen zoals zijde,
katoen, tapijten, juwelen, porselein en dure specerijen naar het Middellandse Zee gebied. Toch bleef
topografische kennis van Azie nog heel beperkt.